۱۹ کارت گرافیکی که آینده بازی های رایانه‌ ای را شکل دادند

۱-Nvidia Riva TNT – سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ میلادی)

کارت گرافیک TNT با اسم رمز NV با اولین درایور ثبت شده که Detonator نامگذاری شده بود به بازار آمد. Riva هم مخففی برای عبارت Real-Time Interactive Video and Animation Accelerator بود. پسوندِ TNT یا TwiN Texel هم به توانایی این تراشه برای کار روی دو Texel (اجزا یا پیکسل‌های تشکیل دهنده‌ی بافت) به طور همزمان اشاره داشت.

محصولِ Riva یکی از اولین کارت‌هایی بود که رنگ ۳۲ بیتی را پشتیبانی می‌کرد و انویدیا را در مقام رقیبی جدی برای پرچمدارِ آن زمان، یعنی شرکت ۳dfx (روحش شاد!) و خط تولید کارت‌های مشهور گرافیکی این شرکت با نام Voodoo قرار داد.

۲-ATI Rage Fury Maxx – سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی)

کارت Rage Fury Maxx به عنوان رقیبی برای مبارزه با Riva TNT اِنویدیا و Voodoo 5 از ۳dfx ظهور کرد. این کارت با دو موتور پردازشیِ مجزا عرضه شد و از تکنیک AFR استفاده می‌کرد که هر فریم را روی پردازنده‌ی گرافیکی مستقلی پردازش می‌کرد تا راندمان را تقریبا دو برابر کند.

مدل Fury Maxx از Direct 3D و Open GL پشتیبانی می‌کرد و با میزانِ عظیم (برای آن زمان) ۶۴ مگابایت حافظه‌ی آنبرد فروخته می‌شد، اما نقطه ضعف آن نداشتن واحد سخت افزاریِ تبدیل و نورپردازی بود، مشخصه‌ای که در محصول GeForce 256 انویدیا تعبیه شده بود.

۳-Nvidia GeForce 256 – سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی)

با GeForce 256، انویدیا با یکپارچه سازی واحدهای تبدیل (Transform)، نورپردازی، نصب (Setup) و پردازش نهایی (Rendering) روی تک تراشه‌ی گرافیکی توانست بر رقیبانش پیشی بگیرد. این شرکت در اینجا بود که برای اولین بار تراشه‌ی خود را “اولین GPU یا Graphic Processing Unit در جهان” نامگذاری کرد که تمام واحدهای Lighting، Triangle Setup و Clipping و موتور رندر نهایی را در یک تراشه‌ی واحد ادغام کرده بود و قادر به پردازشِ دست کم ۱۰ میلیون چند ضلعی در ثانیه بود.

قابلیتِ کلیدی دیگر یعنی Cube Environment Mapping، فناوری جدیدی بود که توسعه دهندگان را قادر به ساخت افکت‌های انعکاس و نورپردازیِ زمان واقع (Real-time) می‌کرد.

۴-ATI Radeon 9700 Pro – سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۲ میلادی)

کارت Radeon 9700 Pro با فاصله‌ی زیادی نسبت به رقبا، سریع‌ترین کارت در دوران خودش بود و اولین محصولی بود که با پشتیبانی کامل از ویژگی‌های دایرکت ایکس ۹ عرضه شد. در پیاده سازی تکنیک‌های FSAA و Anisotropic filtering زبردست بود و از Pixel Shader 2.0 هم پشتیبانی می‌کرد.

تراشه‌ی این کارت ۸ مسیرِ پردازش پیکسلی با توانایی گذاشتن بافت‌های اضافه با استفاده از خطوط پردازشی مجزایی را داشت. این کارت با فرکانس کاری ۳۲۵ مگاهرتز عرضه شد و به مَدد ۱۱۰ میلیون ترانزیستور بکار رفته در آن، یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین تراشه‌های گرافیکی آن زمان را داشت.

۵-Nvidia GeForce 6800 Ultra – سال ۱۳۸۳ (۲۰۰۴ میلادی)

کارت GeForce 6800 Ultra در زمان خود از ۳.۰ Shader Model پشتیبانی می‌کرد، این در حالی بود که رقبایش هنوز روی Shader Model 2.0 باقی مانده بودند. همچنین این کارت اولین مدلی بود که از فناوری Scalable Link Interface یا همان SLI برخوردار بود که اجازه می‌داد دو کارت سازگار را بتوان برای بدست آوردن راندمانی بالاتر در کنار هم بکار گرفت. با داشتن حداکثر ۵۱۲ مگابایت رم گرافیکی و معماری تراشه‌ی ۱۶ خطی Superscalar و واحدهای ۶۴ بیتی پردازشِ بافت و ترکیب (Blending)، کارت GeForce 6800 یک مدل بی همتا بود.

۶-ATI Radeon R520 – سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵ میلادی)

با اسم رمز Fudo، کارت Radeon R520 از ATI، مدعی برخی از اولین عناوین برای این شرکت بود. چرا که اولین تراشه‌ی گرافیکی بود که بر اساس فناوری ساختِ ۹۰ نانومتری تولید شد و معماری رابطِ حافظه‌ی جدیدی را معرفی و بازطراحی کرد. این امر به ATI کمک کرد تا سرعت ساعت کاری حافظه را افزایش داده و در عین حال توان پردازشی کمتری نیاز داشته باشد.

مزیت ایجاد شده این بود که راندمان در بازی‌ها در رزولوشن های بالای ۱۶۰۰ در ۱۲۰۰ و جزییات بالاتر افزایش یافت. همچنین در Shader Model 3.0 بسیار بهینه عمل می‌کرد و R520 سرانجام توانست بر محصولات GeForce 7000 انویدیا پیروز شود و تا مدتی بر رقیبان پیشی بگیرد.

۷-Nvidia GeFroce 8800 GTX – سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی)

محصول  ۸۸۰۰GTX انویدیا، یک میراثِ ماندگار داشت و از آنچنان قدرت با دوامی برخوردار بود که هیچ کارت دیگری در فهرست ما دارای آن نیست. اولین تراشه‌ی گرافیکی که از (CUDA (Compute Unified Device Architecture بهره می‌گرفت همین کارت بود و سازگاری با دایرکت ایکس ۱۰ را نیز ارائه می‌کرد و جهشِ بزرگی را در راندمان (گاهی اوقات تا دو برابر) نسبت به کارت‌های دایرکت ایکسِ ۹ آن زمان ایجاد کرد.

اگرچه با قیمت حدود ۷۴۱دلار گران بود، دارای ۱۲۸ واحد پردازشی یا هسته‌ی CUDA، میزان ۷۶۸ مگابایت حافظه‌ی گرافیکی GDDR3 و همین‌طور رابط حافظه‌ی ۳۸۴ بیتی بود. اغلب از عناوین Crysis نسخه‌ی اول و Battlefield 3 برای نمایشِ قدرت گرافیکی این کارت استفاده می‌شد.

۸-Nvidia GeForce 7900 GX2 – سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی)

کارتی که با نام GTX 7900 DUO هم شناخته می‌شد، محصولی بود که بسیار جاه طلب و بسیار هم بزرگ بود. این کارت برای ترکیب‌های چند مانیتوری و رزولوشن‌های خیلی بالا مانند ۲۵۶۰ در ۱۶۰۰ (در آن زمان) هدفگذاری شده بود. این محصول اولین مدلی بود که دارای دو کارت گرافیکی به هم چسبیده برای قرار گرفتن در یک شیار دو اسلاته بود و می‌توانست ازقابلیت Quad- SLI روی دو اسلات PCI Express 16X پشتیبانی کند.

با این حال قرار دادن دو تراشه‌ی گرافیکی روی یک بردِ واحد می‌توانست راه حلِ بی نهایت بهتری برای انجام این کار باشد. کارت ۷۹۰۰GX2 به یک منبع تغذیه‌ی غول ۱۰۰۰ واتی و یک جریان تهویه‌ی هوای بسیار خوب نیاز داشت تا قادر به کار در شرایطِ مناسب باشد.

۹-ATI Radeon HD 4870 X2 – سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی)

کارتی که رقیب جدی ۹۸۰۰GX2 بود که در همان سال عرضه شد. محصول ۴۸۷۰X2 یک نیروگاه عظیم بود و به سرعت به سریع‌ترین کارتِ بازار در آن زمان بدل شد. مانند کارت قبلی HD 3870 X2، کارت ۴۸۷۰X2 هم دو تراشه‌ی گرافیکی را روی یک بردِ واحد قرار داد و از کِراس فایر برای هماهنگی آنها استفاده کرد. این کارت فرکانس کاری ۷۵۰ مگاهرتزی برای تراشه‌ها داشت که در کنار دو حافظه‌ی ۱ گیگابایتیِ مجزا با فرکانس ۹۰۰ مگاهرتز کار می‌کردند.

داغ، گران و به طرز عجیبی سنگین بود، اما این نقطه ضعف‌های آن به سرعت به دست فراموشی سپرده می‌شد، وقتی که توانایی آن در عمل به بوته‌ی آزمایش گذاشته می‌شد.

۱۰-“ASUS EAH 3850X3 “Trinity – سال ۱۳۸۷ (۲۰۰۸ میلادی)

دو تراشه‌ی گرافیکی روی یک کارت می‌تواند به افزایش راندمانِ زیادی منجر شود، اما اگر ۳ تراشه‌ی گرافیکی داشته باشیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ایسوس در صدد بود که این سوال را با EAH 3850X3 Trinity پاسخ دهد، محصولی که بیشتر به عنوان اثباتِ فنی یک طرح مفهومی معرفی شد تا چیزی که بتوان آن را خریداری کرد و فقط ۱۰ نمونه از آن تولید شد.

کارتی که دارای ۳ تراشه‌ی گرافیکی موبایلی Radeon 3850  بود که به یک برد لحیم شده بودند و ایسوس ادعا می‌کرد که ۱۳۹ درصد از کارت تک تراشه‌ای سریعتر عمل می‌کند. کسانی که آنقدر خوش شانس بودند که به یکی از این نمونه‌ها دسترسی پیدا کنند، اذعان کردند که این کارت یک هیولا است، بسیار داغ کار می‌کند و بخاطرِ محدودیت‌های مربوط به مقیاس پذیریِ کراس فایر، راندمانی کمتر از حدِ انتظار دارد. از آن زمان به بعد هیچ کس از ایسوس با راه حل ۳ تراشه‌ایش تبعیت نکرد، بنابراین شاید به این خاطر بشود از ایسوس سپاسگزار هم بود.

۱۱-ATI Radeon 5970 – سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی)

با داشتنِ توان پردازشی ۴۶۴۰ گیگافلاپس ، کارت Radeon 5970 از ATi به عنوان سریع‌ترین کارت گرافیکی دنیا در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و جریان را به نفع این شرکت تغییر داد. این محصول سیستم‌های چند مانیتوری و رزولوشن‌های بالا را هدف قرار داده بود. بجز پشتیبانی از قابلیتِ CrossFireX، اولین کارتی بود که از ترکیب Eyefinity برای پشتیبانی از ۳ نمایشگر مستقل برای نمایش همزمان تصاویر با رزولوشن، نرخِ بازسازی تصویر و تنظیماتِ رنگ و ویدیوی مستقل بهره مند بود.

۱۲-AMD Radeon 7970 – سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱ میلادی)

کارت Radeon 7970 اِی‌اِم‌دی از تراشه‌ی گرافیکی Tahiti XT قدرت گرفته که با پروسه‌ی ساختِ ۲۸ نانومتری شرکت TSMC تولید شده است. کارتی که به عنوان رقیب GTX 680 انویدیا عرضه شد و بنچمارک‌ها هم نشان می‌داد که Radeon 7970 می‌تواند آن کارت را در بازی‌هایی مانند Sniper Elite V2 که از تکنیکِ AA مبتنی بر توان واحدهای Compute استفاده می‌کنند، به میزان چشمگیری پشت سر گذارد. همچنین Radeon 7970 اولین کارت با استانداردِ PCI-E 3.0 بود که برای اولین بار از ۳۰۷۲ مگابایت حافظه‌ی GDDR5 روی رابط حافظه‌ی ۳۸۴ بیتی استفاده می‌کرد.

۱۳-Nvidia GTX 680 – سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۲ میلادی)

انویدیا تا ۳ ماه هیچ پاسخی در برابر Radeon 7970 نداشت، بنابراین وقتی سرانجام GTX 680 را عرضه کرد، احتمال زیادی وجود داشت که نتواند از پسِ کارت رقیب برآید. اما همان‌گونه که بررسی‌های این محصول ثابت کردند، انویدیا تنها منتظر بهترین زمان برای آغازِ یک نبرد جدید بود.

کارت پرچمدار جدید که در ماهِ مارس سال ۲۰۱۲ به عنوان سریع‌ترین تراشه‌ی گرافیکی دنیا عرضه شد، شروعی بالاتر از موفقیت را برای معماریِ جدید کپلر این شرکت رقم زد. ویژگی‌های متعدد آن شامل GPU Boost، Adaptive Vertical Sync، Nvidia Surround (برای پشتیبانی تا ۴ مانیتور) و معرفیِ دو تکنیک جدید AA با نام‌های FXAA و TXAA می‌شد.

۱۴-Nvidia GTX Titan – سال ۱۳۹۱ (۲۰۱۳ میلادی)

کارت‌های گرافیکی تمایلِ زیادی به داشتن نام‌های عجیب و بی‌ربط دارند، چیزی که کارت تایتانِ انویدیا هم از آن مبرا نیست. به عبارت ساده، این کارت کاری کرد که هر تراشه‌ی گرافیکی دیگر در آن زمان بچگانه به نظر رسد. اگر حسی وجود داشت از اینکه انویدیا هنوز تمام آن چیزی را که معماری کپلر واقعا قادر به انجام آن است رونمایی نکرده است، پس از معرفیِ تایتان کمترین شکی در این مورد باقی ماند.

با وجود گرفتنِ برچسب قیمت ۱۰۰۰ دلاری، به راحتی سریع‌ترین تراشه‌ی گرافیکی تک تراشه‌ای روی زمین بود که ۲۶۸۸ واحد پردازشی CUDA و ۶ گیگابایت رم گرافیکی GDDR5 را در خود جای داده بود. یک محصولِ آرمانی برای هر کسی که پول زیادی هم دارد و می‌تواند بهترین راندمان ممکن در کلاس کارت‌های دو تراشه‌ای را بدون تمام معایبی که آنها می‌توانند داشته باشند، در بازی‌ها مهیا کند.

۱۵-Nvidia GTX 980 – سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی)

کارت GTX 980 اولین کارت انویدیا نبود که از معماری مَکسول استفاده می‌کرد ( در واقع به طور نامعمول، معماری مکسول ابتدا در محصولاتِ رده پایین GTX 750 و GTX 750 Ti معرفی شد)، اما اولین غول سرکِشی بود که بر اساس آن عرضه می‌شد. این کارت با درنَوردیدن صدرِ نمودارهای گرافیکی، در عین دارا بودن قیمتی که آن را درست در پایین کارت‌های رده بالای نسل کپلر قرار می‌داد،  شروعی هیجان انگیز داشت.

تعداد ۲۰۴۸ هسته‌ی پردازشی CUDA را در خود جای داده بود و ۴ گیگابایت حافظه‌ی گرافیکی از نوع GDDR5 با سرعتِ ۷ گیگابیت بر ثانیه‌ای داشت و هنوز هم روی فناوری ساخت ۲۸ نانومتری باقی مانده بود. برای ابزار VR یا واقعیت مجازی آماده بود و قادر به اجرای آخرین عناوین بازی‌ها در رزولوشن ۴K بود. همچنین دارای فناوری جدیدی از انویدیا بود که DSR خوانده می‌شد و کیفیت بازی‌ها را با افزایشِ دقت و رزولوشن آنها در هنگام نمایش روی مانیتورهای معمولی ۱۰۸۰p بالاتر می‌برد.

۱۶-AMD R9 295X2 – سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی)

اینجا محصولی داریم که با نام Project Hydra توسعه داده شد و هنوز هم کاملا سرزنده است. کارت R9 295X2 در یک جعبه‌ی قابل حمل نقره‌ای که توسط یک قفلِ رمزدار محافظت می‌شد، عرضه شد و بهترین توصیف از آن، کارتی بود که یک گیمر با وجود آن همه چیز دارد. کارتی بسیار قدرتمند با یک قیمت سنگین که توان مصرفی ۵۰۰ واتی دارد و یک خنک کننده‌ی مایع هم بطور پیش فرض برای آن در نظر گرفته شده است.

در قلب این کارت نه یک تراشه، بلکه دو تراشه‌ی Hawaii XT که هر یک با ۴ گیگابایت حافظه‌ی گرافیکی GDDR5 جفت شده اند، قرار دارند. این غولِ دو سر توانایی پردازشِ خوفناک ۱۱.۵ ترافلاپس را دارد و در رزولوشن‌های Ultra HD بهتر عمل می‌کند.