اورکلاک چیست و اورکلاک کردن به چه دردی می‌خورد؟اورکلاک قطعات کامپیوتر
افراد بسیاری به محض ورود به دنیای سخت افزار و PC گیمینگ، با اصطلاح جالبی به نام اورکلاک (Overclock) مواجه می‌شوند. تعریف اولیۀ اورکلاک با این که ساده به نظر می‌رسد، اما پیچیدگی‌های بزرگی در پسِ آن قرار گرفته که دانش و اطلاعات فنی خاصی را برای درک بهتر می‌طلبد. اگر شما هم مانند بسیاری از PC گیمرهای دیگر، سوال «اورکلاک چیست؟» در ذهنتان به وجود آمده و به دنبال پاسخ درست و کاملی برای سوال خود هستید،
به صورت کلی، اورکلاک کردن به عملی می‌گویند که در آن، نرخ کلاک یا فرکانس قطعۀ مورد نظر شما، با افزایش مواجه شود و با سرعت بالاتری نسبت به حالت استاندارد و معمولی کار کند. اصطلاح اورکلاک، معمولا برای قطعات CPU و GPU استفاده می‌شود اما دیگر قطعات نیز قابلیت اورکلاک شدن دارند.
اورکلاک کردن یک قطعه یا به شکل دقیق‌تر، بالاتر بردن نرخ کلاک آن، باعث می‌شود تا آن قطعه بتواند در هر ثانیه، عملیات بیشتری را انجام داده و از عهدۀ دستورهای بیشتری بربیاید. با این که اورکلاک کردن یک قطعه، باعث افزایش سرعت آن می‌شود و عملکرد بهتری را برای شما به همراه می‌آورد، اما در آن طرف قضیه، گرمای بیشتری را نیز برای قطعۀ شما تولید می‌کند. به همین دلیل، این قطعات به مراقبت و خنک سازی خاصی نیاز دارند.
اورکلاک چیست؟
اورکلاک چیست و اورکلاک کردن به چه دردی می‌خورد؟
پردازندۀ (مرکزی یا گرافیکی) قرار گرفته درون کیس و سیستم شما، از طرف کارخانه و شرکت تولید کننده، دارای سرعت و عملکرد تعیین شده‌ای است. اگر از فرکانس یا سرعت پردازنده خود راضی باشید و خنک کننده مناسبی را جهت کنترل دمای آن استفاده کنید، هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد و کار پردازنده به شکل استاندارد انجام خواهد شد.
با این حال، در اکثر مواقع شما به سرعتی که شرکت تولید کننده برای آن پردازندۀ مورد نظر تعیین کرده، محدود نمی‌شوید. شما می‌توانید با استفاده از نرم افزارهای خاص یا بایوس (BIOS) کامپیوتر، نرخ فرکانس یا ضریب (Multiplier) پردازندۀ خود را افزایش دهید.
این کار باعث می‌شود تا CPU یا GPU رایانه شخصی شما با سرعت بیشتری فعالیت کند و اگر به وسیله این دو قطعه محدود می‌شوید، فضای مانور بیشتری داشته باشید.
البته باید توجه داشت که اورکلاک کردن پردازندۀ مرکزی یا پردازندۀ گرافیکی، باعث تولید گرمای بیشتری از طرف این قطعه‌ها می‌شود و اگر برای خنک سازی پردازنده‌های خود، راهکار خوبی نداشته باشید، در نهایت به قطعه خود آسیب رسانده یا کامپیوتر خود را به ری‌استارت شدن و نمایش صفحه آبی معروف، وادار می‌سازید.
آیا توانایی اورکلاک کردن را دارم؟
در قدم اول باید بررسی کنید که با توجه به پردازنده مرکزی خود، آیا امکان اورکلاک کردن را دارید یا خیر؟ بسیاری از مادربردها و پردازنده‌های مرکزی شرکت اینتل، ضریب‌های افزایش دهنده قفل شده‌ای دارند و به شما اجازۀ افزایش فرکانس و کارایی قطعه مورد نظر را نمی‌دهند.
در حالی که تقریباً می‌توان تمام پردازنده‌های شرکت AMD را اورکلاک کرد، اما برای اورکلاک کردن پردازنده‌های اینتل باید به سراغ مدل‌هایی بروید که در شماره مدل خود، حرف K دیده می‌شود. این CPUها در واقع برای علاقه مندان به بازی‌های ویدیویی و افراد حرفه‌ای مشتاق به انجام کارهای پرتقاضا، عرضه می‌شوند.
این توضیحات را دادیم تا بگوییم اگر قصد خرید یک کامپیوتر گران قیمت را دارید و می‌خواهید از حداکثر توان سخت افزاری آن استفاده نمایید، به فکر خنک کننده قابلی برای آن باشید (ترجیحاً خنک کننده مایع) و همچنین قطعاتی را انتخاب کنید که به شما اجازۀ اورکلاک کردن را بدهند. اگر صاحب یک CPU معمولی و استاندارد هستید، معمولاً نمی‌توانید به شکل قابل توجهی سرعت آن را افزایش دهید.
چرا باید اورکلاک کنم؟
مزیت‌های اورکلاک کردن، بسیار واضح است؛ شما با اورکلاک کردن، پردازندۀ مرکزی یا گرافیکی سریع‌تری خواهید داشت که می‌تواند در هر ثانیه، امور و عملیات بیشتری را انجام دهد. البته به صورت کلی، اورکلاک کردن، مخصوصا اورکلاک کردن CPU، کاری است که با گذر زمان، کمتر انجام می‌شود.
در گذشته، اورکلاک کردن یک قطعه در اداره‌ها و با رایانه‌های رومیزی معمولی، طرفداران بسیاری داشت و عملکرد قابل توجهی را به کاربران می‌داد اما رفته رفته با قدرتمند‌تر شدن رایانه‌ها، عملکرد تا جایی پیش رفت که دیگر کسی نیازی به اورکلاک کردن حس نمی‌کرد.
امروزه با اورکلاک کردن پردازندۀ مرکزی خود، ممکن است با قطعات دیگر موجود در سیستم، دچار گلوگاه (Bottleneck) شوید. به عنوان مثال، عملکرد سطح پایین و کم بودن سرعت یک درایو ذخیره ساز مکانیکی (HDD)، می‌تواند شما را محدود کرده و اورکلاک کردن پردازندۀ مرکزی، افزایش عملکرد خیره کننده و راضی کننده‌ای را به شما ارائه ندهد.
با این حال، این قضیه برای گیمرها و علاقه مندان به سخت افزار، کاملا متفاوت است و این افراد همیشه می‌خواهند از تمام توان موجود در سخت افزار خود، برای گرفتن چند فریم بیشتر در بازی‌ها یا انجام عملیات و کارها با سرعت بیشتر، استفاده کنند و اورکلاک برای آنها به یک موضوع مهم تبدیل می‌شود.
با این حال، گیمرها نیز در بسیاری از اوقات، ترجیح می‌دهند به سراغ اورکلاک کردن پردازندۀ گرافیکی خود بروند و با وجود فناوری‌های بوستی که امروزه در پردازنده‌های مرکزی مشاهده می‌شود، اورکلاک کردن CPU را رها کنند.
چگونه پردازنده خود را اورکلاک کنم؟
حالا که دریافتیم اورکلاک چیست و چه مزیت و فایده‌ای برای سیستم ما دارد، بیایید درباره چگونگی اورکلاک کردن صحبت کنیم. با این که می‌توان قطعه‌های مختلفی از جمله GPU ،CPU و RAM را اورکلاک کرد و اورکلاک کردن هر کدام از آنها نیز با دیگری تفاوت دارد، اما از آن جایی که اورکلاک کردن مغز رایانه، یعنی CPU، کاری حساس‌تر و دقیق‌تر است،
در این مطلب بیشتر روی اورکلاک کردن پردازندۀ مرکزی تمرکز می‌کنیم و اورکلاک کارت گرافیک و RAM را در مطالبی دیگر، به صورت مفصل توضیح می‌دهیم. البته یک سری از موارد و نکته‌ها، برای اورکلاک کردن هر قطعه‌ای صدق می‌کند که به صورت کلی باید به آنها توجه داشت.
مطمئن شوید که سیستم دارای خنک کننده مناسبی است
پردازندۀ مرکزی شما همیشه با یک هیت‌سینک و فن کارخانه عرضه می‌شود که طراحی شده‌اند تا دمای تولید شده توسط پردازنده در حالت معمولی را کنترل نمایند و گرما را از آن بگیرند. همان طور که پیش از این گفته شد، اورکلاک کردن و شتاب دهی به سرعت پردازنده مورد نظر، باعث تولید گرمای بیشتری می‌شود و این بدان معنی است که احتمالا به یک خنک کننده و روش کولینگ جدیدی نیاز دارید.
برای برآمدن از پس گرمای تولید شده از پردازندۀ اورکلاک شدۀ خود، می‌توانید به سراغ هیت‌سینک‌ها یا فن‌های افترمارکت بروید تا بتواند هوای داغ پیرامون CPU را از کیس خارج کند. اگر به خنک‌کننده‌های هوایی اعتقاد ندارید یا فضای کیس شما کوچک است، می‌توانید از خنک کننده‌های مایع استفاده نمایید که طبیعتاً گران قیمت‌تر هستند.
نکتۀ مهم در مورد برآمدن از پس گرمای یک پردازنده اورکلاک شده، فضای داخلی کیس شما است. داشتن یک کیس بزرگ که فضای تنفس بیشتری داشته باشد، می‌تواند کار شما راحت‌‌تر کرده و برعکس، داشتن یک کیس کوچک، می‌تواند شرایط را برایتان چالش برانگیز سازد.
واتر کولینگ را در نظر داشته باشید
اورکلاکرهای حرفه‌ای و کارکشته، معمولاً ترجیح می‌دهد از سیستم‌های واتر کولینگ یا خنک کننده مایع استفاده نمایند که همان طور که پیش از این گفته شد، گران قیمت‌تر و پیشرفته‌تر هستند. با استفاده از سیستم‌های خنک کنندۀ مایع، آب داخل تیوب‌ها پمپ می‌شود و به مناطقی می‌رود که بیشترین گرما در آن تولید می‌شود
. پس از این، آب بازمی‌گردد و رادیاتور، گرما را به خارج از کیس و درون هوا، منتقل می‌کند. واتر کولینک نسبت به خنک کننده هوایی، بسیار موثرتر و قابل‌تر است اما هزینۀ بیشتری را برای شما به همراه دارد.
اورکلاک کردن در بایوس
اساسی‌ترین راه برای اورکلاک کردن CPU، مراجعه به بخش BIOS رایانه است و شما با رفتن به بایوس، می‌توانید نرخ فرکانس و ولتاژ پردازنده را افزایش دهید.
در اولین قدم، مقادیر را به میزان کمی بالا ببرید، سپس رایانۀ خود را بوت کنید و از ثبات عملکرد آن، اطمینان حاصل کنید. با استفاده از نرم افزارهای بنچمارک یا بازی‌های ویدیویی پرتقاضا، سیستم خود را امتحان کنید و با دنبال کردن میزان گرمای سیستم، مطمئن شوید که سیستم خنک کنندۀ شما به خوبی کار می‌کند.
اگر سیستم پایدار و با ثبات بود، باز هم از بایوس، مقادیر را کمی بالاتر ببرید و دوباره از سیستم خود تست بگیرید تا مانند قبل، از پایداری آن مطمئن شوید. این کار را تا جایی پیش ببرید که سیسم به مرز ناپایداری و بی ثباتی برسد و گرمای سیستم شما از حد مجاز، فراتر رود.
حالا که محدوده اورکلاک پردازنده خود را می‌دانید، آن را تا جایی اورکلاک کنید که سیستم در حالت پایدار باقی بماند و در آن طرف، خنک کننده نیز از پس رفع گرمای بالا، بربیاید. توجه داشته باشید که سرعت CPU (یا هر قطعه دیگری) را در یک آن، به شکل قابل توجه بالا نبرید و این کار را با احتیاط، آهسته آهسته و با صبر و حوصله انجام دهید.
خطرات و مضرات اورکلاک چیست؟
اورکلاک هر قطعه از رایانه شخصی شما، همیشه با ریسک و یک سری خطرات و مضرات همراه است و تنها کاری که از دست کاربر برمی‌آید، کاهش این خطرات و ریسک‌ها تا جای ممکن است. شما با اورکلاک کردن پردازندۀ خود، در واقع در حال انجام کاری هستید که معمولاً پیشنهاد نمی‌شود و اغلب، گارانتی قطعۀ خود را نیز از بین می‌برید.
بحث دما و گرمای پردازنده، همیشه یک فاکتور مهم در بحث اورکلاک محسوب می‌شود که باید توجه ویژه‌ای به آن داشت و بدون یک خنک کننده مناسب و راهکاری خوب برای خنک کردن قطعه، چیپ CPU ممکن است بیش از حد داغ شده و آسیب دائمی و غیر قابل جبرانی به آن وارد کند.
معمولاً رخ دادن چنین اتفاقی در یک سیستم در هنگام اورکلاک کردن، شایع نیست اما ناپایدار شدن سیستم، اتفاقی است که به صورت شایع رخ می‌دهد. پردازنده شما ممکن است با اورکلاک، نتایج نادرستی را به شما بدهد و سیستم مرتباً با ارورها یا ری‌استارت‌های ناگهانی مواجه شود.
همان طور که پیشتر توضیح داده شد، برای اورکلاک کردن یک قطعه، باید مقادیر را آهسته آهسته و کم کم بالا ببرید و در هر قدم، آن را برای اطمینان پیدا کردن از ثبات و پایداری، تست نمایید. همچنین با ابزاری دقیق، همیشه میزان دمای قطعۀ مورد نظر خود را چک نمایید. توجه داشته باشید که خنک کننده‌های شرکتی که درون جعبه پردازنده مرکزی شما قرار می‌گیرند، توانایی قابل توجهی در رفع گرمای تولید شده توسط پردازنده در حالت اورکلاک را ندارد.
اگر از لپتاپ استفاده می‌کنید، این مراقبت‌ها و ریسک‌ها می‌تواند بسیار بیشتر باشد؛ از آن جایی که لپتاپ دارای توان به مراتب کمتری نسبت به یک رایانۀ رومیزی است و همچنین فضای خاصی برای خنک شدن ندارد، اورکلاک CPU یا GPU یک لپتاپ، پیشنهاد نمی‌شود.
اورکلاک کردن هر قطعه، روش و دانش خاصی را می‌طلبد
با این که در این مطلب سعی کردیم به صورت جامع درباره اورکلاک و چگونگی انجام دادن آن صحبت کنیم و به سوال «اورکلاک چیست؟» پاسخ دهیم، اما عمده تمرکز ما اورکلاک کردن پردازنده مرکزی یا CPU بود.
توجه داشته باشید که اورکلاک کردن هر قطعۀ درون کیس شما، روش و دانش خاصی را می‌طلبد که توضیح آنها به صورت جداگانه، بهتر است. با این حال، نگران نباشید؛ در مطالب بعدی بیشتر درباره اورکلاک کردن پردازنده گرافیکی (GPU) و RAM توضیح می‌دهیم و به شکل جزئی آن را شرح خواهیم داد.
