نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها (ESRA)
نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها (ESRA)
نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها (ESRA) یكی از مهم‌ترین دلایل گرایش شدید افراد به دنیای مجازی این است كه فرد در برخورد با این دنیای نامحدود و جدید، می‌تواند مفاهیمی چون شجاعت، ترس، لذت، سرعت، قدرت، مدیریت و امثال آن‌ها را تجربه نماید. تجربه چنین مفاهیمی در دنیای واقعی و در زمانی بسیار کوتاه، تقریباً غیر ممكن و محال می‌باشد. بنابراین روز به روز به تعداد افراد مخاطب بازی‌های رایانهای افزوده می‌شود و این در حالی است كه تنوع سنی علاقمندان به بازی‌های رایانهای نیز گسترش می‌یابد.
نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها (ESRA) بازی‌های رایانهای می‌توانند تأثیرات ویژه‌ای را بر مخاطبین خود داشته باشند. برای نمونه در یك بازی خشن، بازیكن ممكن است روزها و ماه‌های متمادی نقش خاصی را در بازی به عهده گرفته و با همزاد‌پنداری، نقش خود را در داستان بازی ببیند و با فهم کامل آن، كاملاً تحت تاثیر آن قرار گیرد. بدین‌ترتیب، تأثیرات ناشی از بازی‌های رایانهای می‌توانند چندین برابر یك فیلم در كاربر ایجاد واكنش نماید.
با توجه به وجود صحنه‌های غیر‌اخلاقی، خشن، دلهره‌آور و از این قبیل، در بسیاری از بازی‌ها و همچنین نگرانی‌های فرهنگی، تربیتی و اجتماعی خانواده‌ها و مسؤولین فرهنگی كشورهای مختلف، كشورها را به تدوین نظام ویژه‌ای برای رده‌بندی بازی‌های رایانهای وادار كرده است. با تدوین این نظام و داشتن كنترل‌‍‌های لازم و ارایه اطلاعات دقیق به خانواده‌ها، می‌توان از صدمات جبران‌ناپذیری كه گروه سنی اصلی مخاطب این گونه بازی‌ها یعنی كودكان و نوجوانان را تهدید می‌كنند، جلوگیری به عمل آورد.
بنابراین تدوین نظام رده‌بندی بازی‌های رایانهای، به‌طوری كه مبتنی بر قوانین و باورهای فرهنگی، دینی، اجتماعی و سیاسی كشورهای اسلامی باشد، امری بسیار ضروری است. بدین ترتیب ما سیستم رده‌بندی نوینی به نام «ESRA» (نظام ملی رده‌بندی سنی بازی‌های رایانهای) را راه‌اندازی کردیم. ESRA مخفف Entertainment Software Rating Association بوده و این نظام، كلیه بازی‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و اطلاع‌رسانی صحیحی به جامعه کشورهای اسلامی انجام می‌دهد.
پس از تشکیل بنیاد ملی بازی‌های رایانهای در ایران، همواره «فرهنگ استفاده مطلوب از بازی‌های رایانهای» به‌عنوان یک هدف اساسی و مهم تعیین شد. علت انتخاب چنین هدفی در ایران، بهره‌مندی از قدرت آموزشی و تأثیرگذاری بازی‌های رایانهای و دور شدن از احتمال ابتلا به اختلالات روحی و روانی و آسیب‌های منجر به استفاده نامناسب از آن بود. بدین ترتیب می‌توان عواملی که باعث شکل‌گیری نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها شد را این‌گونه بیان کرد:
- عدم وجود الگوی مناسب در استفاده از بازی‌ها
- نگرانی والدین و عدم اطلاع آن‌ها از محتواهای نامناسب این رسانه جدید تعاملی
- تأثیرات سوء جسمانی و روانی بازی‌های رایانهای
- استفاده هژمونیک نظام سرمایه‌داری از بازی‌ها در جهت تأثیرگذاری فرهنگی-اجتماعی
- نگاه باشد یا نباشد و حاکم بودن رویکردی انفعالی در این عرصه
محتواهای اصلی آسیب‌رسان مورد بررسی نظام ESRA که بر مبنای دیدگاه‌های روان‌شناختی، جامعه‌شناختی و علوم و معارف اسلامی شکل‌گرفته‌اند، شامل، ترس، خشونت، نقض ارزش‌های دینی، نابهنجارهای اجتماعی، محرک‌های جنسی، مواد مخدر، مشروبات الکلی و دخانیات و قمار می‌باشند.
نظام ESRA تنها نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها در کشورهای اسلامی:
نظام ESRA تنها نظام رده‌بندی سنی بازی‌های رایانهای در بین کشورهای اسلامی است که به دلیل اینکه در بررسی و تعیین رده‌بندی سنی بازی‌ها توسط نظام ESRA به ارزش‌ها و معیارهای اسلامی توجه ویژه‌ای شده است، می‌تواند برای تمامی کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار گیرد.
رده‌های سنی ESRA:
گروه‌های سنی تعیین شده در ESRA بر اساس خصوصیات جسمی- حرکتی، خصوصیات عقلی- ذهنی، خصوصیات عاطفی و بالاخره خصوصیات اجتماعی شکل‌گرفته‌اند. گروه‌های سنی ESRA، شامل ۵ گروه اصلی است که شامل:
- رده ۳+: ۳ سالگی و بالاتر
- رده ۷+: ۷ سالگی و بالاتر
- رده ۱۲+: ۱۲ سالگی و بالاتر
- رده ۱۵+: ۱۵ سالگی و بالاتر
- رده ۱۸+: ۱۸ سالگی و بالاتر
 |
 |
 |
 |
 |
دیدگاه‌های مورد ارزیابی در ESRA:
نظام ESRA برای تعیین رده سنی مناسب، هر بازی‌های رایانهای را از ۴ دیدگاه متفاوت مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد که عبارت‌اند از:
- دیدگاه بازیکن محور:
بررسی احساسات و هیجاناتی که بازیکن در خلال بازی کردن یک بازی خاص تجربه می‌کند، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که می‌تواند با توجه به تأثیری که مخاطب از آن بازی دریافت می‌کند، در تعیین رده سنی مناسب آن بازی دخیل باشد. این دیدگاه بستگی نسبتاً زیادی با ویژگی‌های ژانر بازی‌ها دارد.
- دیدگاه تحلیلگر محور:
استخراج و دسته‌بندی محتواهای آسیب‌رسان آشکار موجود در بازی (از قبیل کشتن، مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، استفاده از الفاظ نامناسب، نمایش صحنه‌های تحریک‌آمیز جنسی، اتفاقات ترسناک و …)، همچنین کمیت و کیفیت این محتواها در هر بازی، اصلی‌ترین مؤلفه‌ای است که در تعیین رده سنی مناسب بازی نقش دارد.
- دیدگاه روایتگر محور:
دریافت و بررسی داستان کامل بازی به‌منظور جستجوی معنای نشانه‌ها و مفاهیم پنهان گنجانده‌شده در هر بازی و همچنین بررسی ارتباط داستانی بازی با نسخه‌های قبلی آن یا کتاب‌ها و فیلم‌های احتمالی که بازی از آن اقتباس‌شده است، یکی از دیدگاه‌هایی است که در ارزیابی صحیح رده‌بندی سنی بازی به کار گرفته می‌شود.
- دیدگاه رصدگر محور:
رصد پیامدهای حاشیه‌ای احتمالی هر بازی از قبیل اظهارنظرهای پیرامون بازی، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بازی، دعاوی حقوقی علیه بازی، میزان فروش و رده سنی آن بازی در سایر نظام‌های رده‌بندی سنی دنیا، تکمیل‌کننده سه دیدگاه دیگر، در جهت ارزیابی جامع، دقیق و صحیح از رده سنی مناسب بازی‌ها است.
فرآیند رده‌بندی سنی بازی‌های رایانهای
۱- درخواست رده‌بندی سنی بازی
- شرکت‌های ناشر مجاز و تولیدکنندگان بازی‌های رایانهای و موبایلی می‌توانند سورس بازی مورد نظر خود را به همراه نامه درخواست رده‌بندی بازی، به واحد ESRA در بنیاد ملی بازی‌های رایانهای جهت بررسی و تعیین رده سنی مناسب بازی ارسال کنند.
۲- جمع‌آوری اطلاعات بازی
- ثبت‌نام و اطلاعات اولیه بازی در بانک اطلاعات ESRA
اطلاعات اولیه بازی‌ها شامل نوع پلتفرم، سال انتشار، شرکت سازنده و منتشر کننده بازی، داستان بازی، مأموریت‌ها، اهداف، ابزارهای در اختیار بازیکن و وقوع داستان بازی و زمان آن و …
۳- تهیه فیلم از بازی
- در این قسمت، بازی از ابتدا تا انتها بازی شده و از تمامی مراحل، کاراکترها، جزئیات صحنه‌ها و نوشته‌هایی که در بازی وجود دارد فیلم تهیه می‌شود.
- همچنین زمان مهم‌ترین محتواهای آسیب‌رسان بازی توسط بازیکنها، برای کارشناسان تحلیل مشخص می‌شود تا کارشناسان تحلیل با دقت بیشتری بتوانند محتواهای آسیب‌رسان بازی‌ها را استخراج کنند.
۴- تحلیل فیلم بازی
- در این قسمت تمام محتواهای آسیب‌رسان بازی به‌صورت کامل و با جزئیات استخراج‌شده و در بانک اطلاعات ESRA جمع‌آوری می‌شوند.
تهیه فیلم‌های کوتاه و عکس به همراه ثبت زمان وقوع محتواهای آسیب‌رسان و… از جمله اطلاعاتی هستند که کارشناسان تحلیل آن‌ها را ثبت می‌کنند.
- کارشناسان تحلیل، پس از تحلیل کامل بازی، رده سنی پیشنهادی خود را برای بازی بررسی شده، ثبت می‌کنند.
۵- تعیین رده سنی پیشنهادی ESRA
- در این قسمت، مدیر ESRA با مشورت مدیر بخش تحلیل و با توجه به اطلاعات ثبت شده توسط بازیکنها و کارشناسان تحلیل، رده سنی پیشنهادی سازمان ESRA را برای ارائه به شورای طبقه‌بندی بازی‌های رایانهای اعلام می‌کند.
۶- تائید نهایی رده سنی هر یک از بازی‌ها توسط شورای طبقه‌بندی بازی‌ها
- شورای طبقه‌بندی بازی‌ها، پس از بررسی نظر کارشناسان ESRA، بر اساس فیلم‌ها و متن گزارش نهایی آن‌ها رده سنی نهایی بازی‌ها را اعلام می‌کنند.
- در صورت موافقت با نظر ESRA، رده سنی پیشنهادی و یا ممنوعیت آن با تائید، به امضای اعضای شورا می‌رسد.
- در صورت اصلاح صحنه‌هایی از بازی، شورا با قید مشروط به اصلاح و یا حذف آن صحنه‌ها به آن بازی رده سنی مناسب را خواهد داد.
