بیشتر کاربران می دانند که «دووم» (Doom) باعث همه گیر شدن عناوین شوتر اول شخص شد اما عموما «ولفنشتاین سه بعدی» (Wofenstein, 3D) را به عنوان نخستین بازی شوتر اول شخص می شناسند. با این که پیش از ولفنشتاین هم عناوینی مثل Maze War وجود داشتند ولی این ساخته استودیوی id بود که نه تنها نخستین سوپر اول شخص تمام رنگی نام گرفت بلکه قوانین این ژانر را هم پایه گذاری کرد. حالا پس از گذشت قریب بر ۲۵ سال، نسخه جدید «ولفنشتاین» با نام «Wolfenstein II: The New Colossus» روانه بازار شده؛ بازی که به گفته منتقدان صاحب نام، یکی از شوترهای درجه یک چند سال اخیر است. همین بهانه ای شد تا در این مطلب شما را با حقایق پشت پرده مجموعه «ولفنشتاین» آشنا کنیم.
۰۱
قسمت اول سری بازی «ولفنشتاین» با نام Castle Wolfenstein در سال ۱۹۸۲ برای داس، کامپیوترهای اپل ۲، آتاری ۸۰۰ و کومودور ۶۴ عرضه شد. «قلعه ولفنشتاین» جزء اولین بازی های مخفی کاری محسوب می شد که کاربر در آن وظیفه نفوذ به قلعه و جمع آوری اطلاعات را داشت. طراحی بازی به شکلی بود که کاربر برای پیشروی در بازی باید از یک اتاق به اتاق دیگر می رفت. هر اطاق طراحی مخصوص خودش را داشت و تعداد سربازان و آیتم های موجود بسته به اتاق متغیر بود. دو سال بعد استودیو Muse Software قسمت دوم بازی را به نام Beyond Castle Wolfenstein برای همان پلتفرم ها منتشر کرد که این قسمت نتوانست انتظارات را برآورده کند تا یک سال بعد این استودیو برای همیشه بسته شود.
۰۲
استودیوی id پیش از ساخت و عرضه Wolfenstein 3D روی دو عنوان اول شخص با گرافیک سه بعدی کار کرده بود. این دو بازی به ترتیب Catacomb 3-D و Hovertank 3D نام داشتند و جزء نخستین آثار اول شخص تمام سه بعدی محسوب می شدند. در همین زمان اعضای id به فکر ساخت نخستین اثر شوتر اول شخص خود بودند؛ عنوانی که در آن زمان – یعنی اوایل سال ۱۹۹۱ – کوچک ترین ارتباطی با مجموعه «ولفنشتاین» نداشت. تیم سازنده متشکل از جان کارمک، جان رومرو، آدرین کارمک و تام هال در پی ساخت یک بازی سوپر سریع و جذاب بودند که در آن کاربر به موجودات شیطانی تیراندازی کند. این بازی چندین و چند بار اسمش را عوض کرد. اسم هایی مثل Demons 3 و Die. Mutants، Die اما در نهایت علاقه جان رومرو به «قلعه ولفنشتاین» باعث شد id طی چرخشی ۱۸۰ درجه یک شوتر با محوریت جنگ جهانی بسازد.
۰۳
جان رومرو به عنوان طراحی اصلی و برنامه نویس id از علاقه مندان «قلعه ولفنشتاین» بود و دیگر اعضای استودیو را راضی کرد قسمت سوم این سری را بسازند و آن را به یک شوتر سه بعدی تبدیل کنند. این در حالی بود که در آن هنگام id حتی امتیاز نام «ولفنشتاین» را نداشت. به همین خاطر آنها فهرستی از نام های احتمالی را گرد هم آوردند که در صورت عدم اجازه سازندگان اصلی ولفنشتاین از آنها استفاده کنند؛ نام هایی مثل: Deep in Germany، Castle Hasselhoff و The Forth Reich. در طول مراحل ساخت، اعضای id متوجه شدند که Muse Software در اواسط دهه ۸۰ ورشکست شده و آنها موفق شدند نام و حقوق سری «ولفنشتاین» را با قیمتی ارزان خریداری کنند.
۰۴
عرضه Wolfenstein 3D حواشی فراوانی را در چندین کشور در پی داشت و در نهایت عرضه بازی در آلمان به صورت کامل ممنوع شد. ماجرا از این قرار بود که دولت آلمان هرگونه استفاده از نام نازی، هیتلر و استفاده از المان های رایش سوم را در تمامی محصولات سرگرمی ممنوع کرده بود اما Wolfenstein 3D پر از این المان ها بود. یکی دیگر از موارد بحث برانگیز عنوان مذکور استفاده از سرود اصلی حزب نازی (The Hag on High) در منواول بازی بود. این حواشی باعث شد نینتندو بسیاری از ویژگی های Wolfenstein 3D را از نسخه کنسول SNES حذف کند.
۰۵
با این که id به عنوان خالق ولفنشتاین مدرن شناخته می شود اما این استودیو تنها روی دو عنوان از این سری کار کرده است. اول همان Wolfenstein 3D و دوم بسته الحاقی این بازی به نام Spear of Destiny که چند ماه پس از عرضه Wolfenstein 3D در اختیار مخاطبان قرار گرفت. از آن هنگام تا به امروز id تنها به عنوان مشاور ساخت در کنار این مجموعه حاضر بوده است. این در حالی است که تا به حال – با احتساب دو نسخه اول – ۱۱ بازی با نام «ولفنشتاین» روانه بازار شده که از این تعداد سهم استودیو id دو بازی، Muse Software دو بازی، Gray Matter سه بازی – با احتساب Old Blood – بوده است.
۰۶
پس از عرضه Spear of Destiny، «ولفنشتاین» به خوابی زمستانی فرو رفت و id هم تمرکزش را روی دو عنوان جدیدش یعنی «دووم» (Doom) و «کوئک» (Quake) گذاشت. این روند ادامه داشت تا این که در سال ۲۰۰۱ استودیوی Gray Matter با کمک «اکتیویژن» و id، بازی «بازگشت به قلعه ولفنشتاین» (Return to Castle Wolfenstein) را در اختیار کاربران کامپیوترهای شخصی قرار دادند. این بازی یکی از مهم ترین شوترهای دهه ۲۰۰۰ بود و به خوبی توانست تمامی ویژگی های مهم مجموعه ولفنشتاین را در قالب یک اثر مدرن گرد هم آورد.
۰۷
پس از این که بتسدا طی قراردادی هنگفت استودیوی id و تمامی دارایی های آن را یکجا خرید، مجموعه ولفنشتاین هم روندی صعودی را آغاز کرد. بتسدا تصمیم گرفت به مانند گذشته، id تمام تمرکز خود را روی ساخت نسخه جدید «دووم» بگذارد و کار ساخت نسخه جدید «ولفنشتاین» به استودیوی دیگری سپرده شود. چند ماه بعد استودیوی تازه تاسیس «ماشین گیمر» – که از اعضای سابق استودیوی «استاربریز» تشکیل شده بود – برای ساخت اولین بازی اش با بتسدا وارد مذاکره شد.
با این که ایده آنها مورد قبول بتسدا واقع نشد، اما این کمپانی به ماشین گیمز ساخت نسخه جدید «ولفنشتاین» را پیشنهاد داد. موسسان «ماشین گیمز» که پیش از این سابقه ساخت عناوینی همچون The Darkness و The Chronicles of Riddick را داشتند خیلی زود به پیشنهاد بتسدا پاسخ مثبت دادند. مدتی بعد بتسدا که از روند کار راضی بود، استودیوی ماشین گیمز را خرید و در سال ۲۰۱۴، Wolfenstein: The New Order را منتشر کرد؛ بازی که مورد استقبال کاربران و منتقدان قرار گرفت.
۰۸
ماشین گیمز قصد داشت برای The New Order دو بسته الحاقی متفاوت عرضه کند، اما پس از چند ماه کار به این نتیجه رسید که به جای ساخت دو بسته الحاقی روی یک عنوان کامل متمرکز شود؛ بازی با نام Wolfenstein: The Old Blood که در حقیقت می توان آن را بازسازی «ولفنشتاین سه بعدی» و «بازگشت به قلعه ولفنشتاین» دانست.
در این بازی هم شخصیت اصلی «ویلیام بی. جی. بلازکویچ» (William “B.J.” Blazkowicz) بود که وظیفه داشت پس از پیدا کردن مدارکی از قلعه ولفنشتاین از آن فرار کند. برخلاف The Newe Order بیشتر مراحل این بازی در فضای بسته جریان داشت تا مخاطبان قدیمی «ولفنشتاین» از آن استقبال کنند. پس از این بازی بود که ماشین گیمز تمامی تمرکزش را روی قسمت جدید «ولفنشتاین» با نام Wolfenstein II: The New Colussus گذاشت؛ عنوانی که چند هفته پیش روانه بازار شد و تا به امروز با متوسط امتیاز ۸۹ از ۱۰۰ در متاکریتیک به عنوان بهترین ساخته استودیوی ماشین گیمز شناخته می شود.
۰۹
اگر از دو قسمت ساخته شده توسط Muse فاکتور بگیریم، بلازکویچ کاراکتر اصلی تمامی قسمت های مجموعه «ولفنشتاین» بوده است. او یکی از جاسوس های خبره نیروهای متفقین در دوران جنگ دوم جهانی دوم است که اصالتی لهستانی دارد. «تام هال» که یکی از طراحان اصلی بازی های id در دوران طلایی این استودیو بود، وظیفه طراحی و خلق این کاراکتر را بر عهده داشت. بلازکویچ همچنین پدربزرگ «بیلی بلیز» شخصیت اصلی بازی Commander Keen (اولین بازی استودیوی id است. با این که بلازکویچ در بیشتر بازی های «ولفنشتاین» شخصیتی تک بعدی داشت، اما به لطف حضور استودیوی ماشین گیمز مدتی است که کاراکتری عمیق تر پیدا کرده است.
۱۰
برخلاف دیگر عناوین جنگ جهانی محور، «ولفنشتاین» بیشتر از داستان های تخیلی و فیلم های سینمایی الهام گرفته است تا واقعیت. برای همین است که فانتزی و استفاده ارتش رایش سوم از عناصر ماوراءالطبیعه، اجزای لاینفک این سری محسوب می شوند. یکی از منابع الهام اصلی این مجموعه فیلم «قلعه عقاب ها» محصول سال ۱۹۶۸ است؛ فیلمی با بازی «ریچارد برتون» و «کلینت ایستوود» که در آن تیمی متشکل از نیروهای ویژه ارتش متفقین موظف می شوند به یکی از مخوف ترین قلعه های نظامی نازی ها نفوذ کرده و فرمانده عالی رتبه متفقین را از آن فراری دهند.
قلعه نفوذناپذیر در محیط کوهستانی، استفاده از تله کابین به عنوان تنها وسیله ورود و مقابله با ارتش قدرتمند نازی ها از جمله ویژگی هایی بودند که مستقیما از فیلم «قلعه عقاب ها» برداشته شدند. علاوه بر «قلعه عقاب ها» از فیلم «دوازده مرد خبیث» ساخته «رابرت آلدریچ» هم به عنوان منبع الهام «ولفنشتاین» یاد می شود.
